Hak asasi dalam Islam tak sama fahaman Barat

(Berita Harian Online - 24/18/2010)

SUATU keadaan yang sukar kepada umat Islam ketika ini ialah mereka menurut saja tamadun atau fahaman Barat. Tamadun atau fahaman yang saya maksudkan di sini ialah tamadun atau fahaman yang mementingkan materialisme dan meninggalkan nilai keagamaan dan kerohanian.

Masyarakat Islam yang gagal memahami nilai yang ada dalam Islam ini cuba mengadaptasikan ajaran Islam kepada fahaman Barat itu. Mereka cuba mencari titik pertemuan antara falsafah Islam dan Barat. Malah ada ketikanya keadaan menjadi lebih teruk selepas golongan Islam ini cuba menggantikan sistem Islam dengan sistem Barat. Keadaan ini melahirkan situasi mengambil hati, mengagungkan nilai Barat dan hasilnya membuahkan sikap diplomatik dan apologetik umat Islam terhadap Barat walaupun Islam adalah sebahagian daripada fabrik masyarakat dunia.

Sikap sebegini amat jelas dalam hal berkaitan hak asasi yang mana nilai hak asasi Barat dikagumi dan diagungkan umat Islam. Ramai ahli akademik Islam yang berusaha mencari sumber hak asasi Islam yang boleh diselaraskan atau diserasikan dengan nilai hak asasi Barat. Sikap ini menjadikan mereka terlalu berdiplomasi dan apologetik terhadap Barat mengenai hak asasi, walaupun sesuatu perlakuan itu sememangnya tidak mempunyai asas dalam ajaran Islam.

Dalam keadaan keliru, ramai intelektual Islam menggunakan terma hak asasi manusia yang disandarkan kepada Islam yang seterusnya membentuk frasa hak asasi manusia di dalam Islam. Frasa ini mengelirukan menurut Islam kerana falsafah hak asasi manusia yang disandarkan kepada Barat tidak meletakkan ketuhanan atau agama sebagai kayu pengukur.

Falsafah hak asasi Barat seperti yang disebut oleh John Locke, adalah bebas daripada Tuhan dan bebas daripada ajaran Tuhan. Locke di dalam The Two Treatises on Government berkata: Men by nature are all free, equal and independent, no one can be put out of this estate subjected to the political power of another without his own consent. Keseluruhan ajaran hak asasi manusia natijah promosi Barat menjadikan keperluan manusia (humanisme), kepentingan individu (individualisme) dan taakulan logik (rationalisme) sebagai dasar hak asasi.

Sekiranya dilihat kepada dua dokumen induk hak asasi tajaan Barat iaitu Universal Declaration of Human Rights dan juga International Covenant on Civil and Political Rights, hak asasi yang disenaraikan dengan jelas tidak mempunyai sebarang pertalian dengan agama. Malangnya kedua-dua dokumen ini menjadi kayu pengukur kepada kedudukan hak asasi di dunia. Lebih malang lagi, masyarakat Islam sendiri menganggap dokumen ini adalah sumber kepada hak asasi sejagat.

Ajaran Islam bagaimanapun tidak dapat dipisahkan daripada ajaran Allah. Semua hak asasi hendaklah disandarkan kepada ajaran agama Islam dan Allah adalah pencipta segala hak. Istilah atau penggunaan frasa hak asasi manusia di dalam Islam saya katakan mengelirukan kerana dasar hak asasi di dalam kedua-dua sistem ini amat jauh berbeza. Sistem hak asasi di dalam Islam tidak disandarkan kepada ideologi humanisme, individualisme dan rationalisme seperti fahaman Barat.
Dasar atau sistem hak asasi dalam Islam sentiasa kukuh disandarkan kepada wahyu Allah. Seterusnya sistem hak dalam Islam digerakkan atas landasan yang disediakan oleh ajaran Islam yang sudah tentu memberi ruang kepada manusia untuk menjaga kepentingan mereka dan menggunakan logik akal dalam keadaan tertentu saja bukan di dalam segenap aspek.

Perlu juga diulas di sini bahawa Islam mendasarkan hak asasi bukan saja kepada kehendak manusia semata-mata tetapi Islam juga mementingkan kedudukan agama dan kerohanian. Keadaan ini menjadikan hak asasi dalam Islam tidak semata-mata hak asasi manusia tetapi sebenarnya merangkumi hak asasi agama itu sendiri dan meletakkan agama dan Pencipta sebagai tunggak hak asasi. Oleh itu hak asasi di dalam Islam dikategorikan sebagai hak manusia dan juga hak Allah.

Kebanyakan intelektual Islam semasa tidak membincangkan secara terperinci mengenai perbezaan falsafah hak asasi antara Islam dan Barat. Dalam kebanyakan perbincangan, ramai intelektual Islam gagal menempatkan hak Allah pada tempat sesuai malah kebanyakan mereka gagal menyebut mengenai hak Allah sebagai satu komponen ketika membincangkan perkara berkaitan hak asasi.

Kegagalan memberi gambaran sebenar mengenai falsafah dan kedudukan hak dalam Islam akan menghasilkan fahaman yang salah berkaitan hak di sisi Islam. Ia seolah-olah memberikan gambaran bahawa Islam mempunyai pandangan yang sama berkaitan tujuan penciptaan manusia sebagai makhluk di muka bumi ini, sedangkan Islam menggariskan tujuan kehidupan yang berbeza. Sebagai contoh, hak asasi yang disandarkan kepada logik akal tidak akan mengiktiraf kedudukan agama dan tidak dapat melihat sekatan terhadap perbuatan untuk menukar agama. Begitu juga sekatan yang perlu terhadap hak kebebasan bersuara dan memberi pendapat.

Dalam sebarang penulisan berkaitan hak asasi, intelektual Islam seharusnya menjelaskan mengenai perbezaan mengenai falsafah hak asasi dalam Islam dan fahaman Barat. Perbezaan yang amat perlu dibincangkan termasuk tujuan kehidupan, perkara berkaitan sumber hak dalam Islam, jenis hak dan juga tujuan sesuatu hak di dalam Islam. Perkara ini adalah perkara dasar yang melatari perbincangan mengenai hak asasi seterusnya akan dapat memberikan kefahaman lebih jelas mengenai kedudukan hak asasi dalam Islam dan meletakkan hak asasi menurut perspektif Islam di tempat berbeza daripada hak asasi.

Penulis ialah Penolong Profesor Kulliyah Undang-Undang Ahmad Ibrahim, Universiti Islam Antarabangsa Malaysia.


PUSTAKA IQBAL NAZIM